Η ζωή και το έργο του Κ. Καραθεοδωρή
Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, όπως είναι και το ορθό (και μάλιστα με περισπωμένη, όπως έλεγε η κόρη του Δέσποινα Καραθεοδωρή – Ροδοπούλου, γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1873. Ήταν γιος του διπλωμάτη Στέφανου Καραθεοδωρή (1834-1907) και της Δέσποινας Πετροκόκκινου (1850-1879). Η οικογένεια του Κωνσταντίνου, από την πλευρά του πατέρα του, καταγόταν από την Αδριανούπολη. Ο παππούς του, ήταν ανιψιός του Πατριάρχη Κύριλλου ΣΤ’, που βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους. Η μητέρα του, Δέσποινα Πετροκόκκινου, καταγόταν από τη Χίο. Μετά τη σφαγή της Χίου (1822), οι παππούδες του, από την πλευρά της μητέρας του, εγκαταστάθηκαν σαν πρόσφυγες στο Λιβόρνο και έπειτα στη Μασσαλία, όπου γεννήθηκε η μητέρα του.
Ο Κ. Καραθεοδωρή, σπούδασε αρχικά στη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου (1891-1895) και ύστερα εργάστηκε ως μηχανικός στο φράγμα του Ασουάν στην Αίγυπτο (1898-1900). Έπειτα επέστρεψε στη Γερμανία και σπούδασε μαθηματικά στα Πανεπιστήμια του Βερολίνου και του Γκέτινγκεν, όπου και αναγορεύθηκε διδάκτορας το 1904. Ήθελε να εργαστεί στην Ελλάδα,αλλά δεν βρέθηκε καμία θέση γι’ αυτόν ούτε σε πανεπιστήμιο,ούτε σε στρατιωτική σχολή…Έτσι δίδαξε σε πολλά Πανεπιστήμια της Γερμανίας: Βόννη (1908), Αννόβερο (1909), Μπρεσλάου (1910-1913), Γκέτινγκεν (1913-1918), Βερολίνο (1918-1920) και τελικά, από το 1924 στο Μόναχο. Επίσης,δίδαξε για μικρά διαστήματα και σε πανεπιστήμια των Η.Π.Α.
Το 1895, πήγε στη Σάμο, όπου βοήθησε τον ξάδελφό του Ιάκωβο Αριστάρχη, μηχανικό της Επαρχίας στην κατάρτιση του σχεδίου του οδικού δικτύου της Σάμου.Τότε επισκέφτηκε και την Κρήτη, όπου Γενικός Διοικητής ήταν ο θείος του πατέρα του Αλέξανδρος Σ. Καραθεοδωρή και για πρώτη φορά συνάντησε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, με τον οποίο τους συνέδεσε από τότε αλληλοσεβασμός, εκτίμηση και φιλία.Τον Σεπτέμβριο του 1919, ο Βενιζέλος κάλεσε τον Καραθεοδωρή, στο Παρίσι όπου βρισκόταν για τη Διάσκεψη της Ειρήνης.
Εκεί, ο Καραθεοδωρή ανέπτυξε τις σκέψεις του για τη δημιουργία ενός δεύτερου Πανεπιστημίου στην Ελλάδα. Ως “υποψήφιες” πόλεις, πρότεινε τη Σμύρνη (ως πρώτη επιλογή) και τη Θεσσαλονίκη (ως δεύτερη). Λίγο μετά την αποβίβαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη, ο Βενιζέλος κάλεσε τον Καραθεοδωρή να έρθει στην Ελλάδα για να αναλάβει την οργάνωση του Πανεπιστημίου της Σμύρνης. Πραγματικά, ο Καραθεοδωρή αν και μεσουρανούσε τότε στη Γερμανία, τον Ιούλιο του 1920 παραιτήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και ήρθε στην Ελλάδα. Η απόφασή του, άφησε πολλούς άναυδους, καθώς εγκατέλειψε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, για ένα άλλο που ακόμα βρισκόταν “στα χαρτιά”.Τον Σεπτέμβριο του 1920, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Σμύρνη. Εκεί, έδειξε και τις οργανωτικές του ικανότητες. Ήθελε να αποδείξει ότι η Ελλάδα δεν πήγε στη Μικρά Ασία για να κατακτήσει και να καταδυναστεύσει ξένους λαούς, αλλά για να μεταλαμπαδεύσει σ’ αυτούς τον πολιτισμό τους. Γι’ αυτό, σαν έμβλημα του Πανεπιστημίου, διάλεξε το χαρακτηριστικό “Φως εξ Ανατολών…”.
Το έργο του Καραθεοδωρή
Ο Καραθεοδωρή υπήρξε πολύπλευρος και παραγωγικός μαθηματικός που έβαλε τη σφραγίδα του σε όλα τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε. Πεδία της έρευνάς του ήταν:
- ο λογισμός των μεταβολών
- οι μερικές διαφορικές εξισώσεις,
- οι πραγματικές συναρτήσεις,
- οι μιγαδικές συναρτήσεις,
- η γεωμετρική οπτική,
- η θερμοδυναμική,
- η θεωρία των συνόλων,
- η αστρονομία και
- η ειδική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν.
Πολύ σημαντική ήταν η συμβολή του στον λογισμό των μεταβολών, η οποία χρονολογείται από το 1904.